Tip van de maand

nuttige wenken en praktische tips voor de mineralenverzamelaar
voor vragen of suggesties, email tips@minerant.org

Tip 28: Reinigen als tanden

een tip van Paul Mestrom

Met de tandenborstel “ontdekt”:
1,5 mm vlakkenrijk anataaskristal, Gorb, Binntal, Wallis, Zwitserland


Onze tanden zijn een kostbaar bezit. We willen graag dat ze er goed uitzien en, belangrijker nog, we verzorgen ze goed om ze een leven lang te kunnen gebruiken. De meeste mensen poetsen hun tanden daarom minstens één keer per dag. Daarvoor zijn allerlei hulpmiddelen ontwikkeld.
Onze tanden bestaan voor een belangrijk deel uit hydroxylapatiet, dat wij vooral kennen van zijn mooie kristallen uit de natuur. Het is daarom geen gek idee om de hulpmiddelen die ontwikkeld zijn voor het poetsen van tanden, ook te gebruiken voor het reinigen van stenen. Hieronder laat ik een paar voorbeelden zien.
In alle gevallen moet je natuurlijk wel even kijken of je steentjes wel bestand zijn tegen de behandeling. Zoals altijd geldt: in geval van twijfel eerst testen met “waardeloos” materiaal!

1. De “gewone” tandenborstel.



Dit “instrument” uit deze categorie gebruik ik al het langst en misschien ook wel het meest. Bij mijn hak-uitrusting zit naast hamer, beitel en pleisters standaard ook een gewone tandenborstel. Deze komt vooral van pas als je stenen vindt die behoorlijk vuil zijn. Dat is in de Alpen vaak zo. In spleten zit heel vaak kleiachtig materiaal (“Kluftlehm”) als een laagje over de gezochte mineralen. Dan kun je niet beoordelen of er op het oppervlak alleen maar waardeloos materiaal zit of ook mooie mineralen.
Uiteraard zou je dan het liefst even met water spoelen, maar een beekje heb je vaak niet bij de hand en het water is hoog in de Alpen meestal ook onaangenaam “fris”. Natuurlijk kan de tandenborstel erg kwetsbare mineralen beschadigen, maar voor honderden kilo’s waarschijnlijk waardeloos materiaal heb ik in mijn rugzak geen plaats. Als je iets moois ontdekt en beschadigt kun je vervolgens kansrijk materiaal meenemen zonder de kwetsbare mineralen te beschadigen. Thuis kun je dan verder gaan reinigen op andere manieren en zo hopelijk mooie vondsten doen.
Zijn de mineralen niet zo kwetsbaar, dan kun je ter plaatse stevig poetsend vuile oppervlakken min of meer schoon maken en zien of er iets moois op zit. Met name anataas heb ik op die manier vaak ontdekt. Die kristalletjes vallen namelijk heel erg op door hun meestal opmerkelijk hoge glans. Een voorbeeld van zo’n vondst zie je op de foto bovenaan.
Uiteraard is zo’n gewone tandenborstel ook thuis te gebruiken, maar naast de gewone tandenborstel gebruik ik daar ook diverse soorten verfkwasten en –kwastjes.


2. De elektrische tandenborstel.



Een elektrische tandenborstel gaat bij mij niet mee op hak-expedities (of, voor wie dat liever leest, kaptochten). Volgens de wet van Murphy is de batterij namelijk leeg op het moment dat je hem wil gebruiken. Ik gebruik hem daarom alleen thuis en dan liefst met een oud opzetborsteltje. Dat is door het gebruik voor mijn tanden versleten en daardoor wat zachter geworden. Ook hier geldt dus weer de fameuze uitspraak van Johan Cruijff: “Elk nadeel hep zijn voordeel”.
Erg duur hoeft zo’n ding overigens niet te zijn. Het hier afgebeelde exemplaar kocht ik niet zo lang geleden voor €9,99.

3. De waterflosser.



Deze beschreef ik niet zo lang geleden al in een mailtje via e-min.
Met wat geluk kun je zo’n apparaatje al voor heel weinig geld kopen.
De werking is simpel: je vult hem met water en hij is klaar voor gebruik.
Door op de grote blauwgroene knop te drukken spuit er een fijn straaltje water uit de kop. De kracht van het straaltje hangt af van hoe hard je drukt.
De waterflosser is bedoeld om tanden te reinigen, maar ook steentjes kun je er in sommige gevallen, met name als het gaat om wat loszittend vuil, prima mee reinigen!
Voordelen ten opzichte van een ultrasoon badje:

• je kunt er plaatselijk mee reinigen, dus zonder het risico andere delen van de steen te beschadigen
• je kunt er ook (delen van) grote stenen, die niet in zo’n klein badje passen, mee reinigen.