Tip van de maand

nuttige wenken en praktische tips voor de mineralenverzamelaar
voor vragen of suggesties, email tips@minerant.org
 

Tip 34: chemisch reinigen deel 3: bleekwater met peroxide

een tip van Paul Mestrom
 

Kwarts met schorl en titaniet, beeldbreedte 13 mm
Wanni-gletsjer, Binntal, Wallis, Zwitserland


Vaak zijn onze mooie stukken met mineralen bedekt met een hoeveelheid min of meer loszittend vuil. Blazen (eventueel met een balgje of perslucht) kan veel daarvan vaak verwijderen. Wel oppassen niet te hard te blazen! Anders zouden kwetsbare mineralen (denk aan fijne naaldjes) weggeblazen of beschadigd kunnen worden. Ook een ultrasoon bad kan soms helpen. Als deze methoden niet werken, dan is het volgende alternatief misschien wel bruikbaar.

Benodigdheden:
Bleekwater (chloorbleekmiddel, Javel-water)
Waterstofperoxide (3%)

De werking/chemie:
Bleekwater is een oplossing van natriumhypochloriet in water.
Waterstofperoxide reageert daarmee onder vorming van zuurstof. Dat ontstaat als kleine belletjes die in staat zijn kleine loszittende deeltjes weg te “blazen” van het oppervlak:
ClO- + H2O2 ➞ O2 + H2O + Cl-

Werkwijze:
  1. zet twee bakjes klaar, één met waterstofperoxide 3% en één met (eventueel iets verdund) bleekwater
  2. pak de steen vast met een plastic tang
  3. dompel de steen in de waterstofperoxide-oplossing
  4. haal de steen daaruit en dompel in het bleekwater
  5. herhaal 3 en 4 eventueel een paar keer
  6. dompel als laatste in peroxide
  7. spoel de steen geruime tijd met kraanwater
  8. spoel de steen met gedemineraliseerd water
Toepasbaarheid:
Deze methode is beperkt toepasbaar! Heel veel mineralen zijn niet bestand tegen waterstofperoxide en nog veel meer kunnen niet tegen chloor. Wel bestand zijn veel silicaten (zoals titaniet, epidoot en toermalijn) en “harde” oxiden als korund, brookiet en rutiel. Vooraf dus altijd testen met relatief waardeloos materiaal! Een mooi voorbeeld is het op deze manier gereinigde stuk van de foto hierboven. De betreffende mineralen kunnen alle drie tegen de gebruikte chemicaliën.

Waarschuwingen:

1. Bleekwater en waterstofperoxide zijn tamelijk agressieve stoffen. Vergeet daarom niet de nodige voorzorgsmaatregelen te nemen om veilig te werken!
2. Combineer bleekwater nooit met zuur. Er komt dan (giftig) chloorgas vrij.
3. Combineer bleekwater nooit met ammonia. Er kan dan (giftig) hydrazine-gas ontstaan.
 
image