Tip van de maand

nuttige wenken en praktische tips voor de mineralenverzamelaar
voor vragen of suggesties, email tips@minerant.org

Tip 36: chemisch reinigen deel 4: mos verwijderen

een tip van Paul Mestrom

6 mm schorl-kristal te midden van mos, Blausee, Binntal, Wallis, Zwitserland
Foto en collectie: Paul Mestrom


Wie mineralen verzamelt op plaatsen waar veel materiaal ligt dat lang aan weer en wind blootgesteld is, kent het volgende probleem vast wel: er zit mos en/of ander plantaardig materiaal op en tussen de mooie kristallen die je gevonden hebt.
Het verwijderen daarvan met de “gewone” manieren lukt vaak niet.

Gelukkig zijn er wel manieren om deze resten “op te ruimen”. Ze berusten eigenlijk allemaal op hetzelfde principe: plantaardig materiaal lost langzaam op in heel erg sterk basische oplossingen. Dat langzaam moet daarbij wel echt serieus genomen worden. Het kan dagen tot weken duren voor het resultaat er is. Dan is het verder nog de vraag of het resultaat “naar wens” is, want ook veel mineralen worden niet blij van een dergelijke behandeling.
De altijd geldende stelregel “eerst proberen met waardeloos materiaal” moet hier dus meer dan ooit serieus genomen worden.
Ook de regel “neem de nodige veiligheidsmaatregelen” is hier belangrijk. Sterk basische oplossingen kunnen in veel gevallen meer schade toebrengen dan b.v. geconcentreerd zoutzuur! Ze tasten ook glas een beetje aan!

Een voorbeeld van stukken die met dergelijke methoden te reinigen zijn, zie je op de foto hierboven.

De werkwijze is heel simpel:
Leg de steen in een bak of kom (bij voorkeur glas!) met de sterk basische oplossing en wacht geduldig af. Houd er rekening mee dat de basische oplossing het glas kan etsen. Geen mooie kom uit de keuken dus. Liever een oud exemplaar uit een kringloopwinkel of zo. Een aluminium pan kan echt niet. Deze lost op!
Na afloop lang met veel kraanwater spoelen en tenslotte nog spoelen met gedemineraliseerd water.

Soms blijven er toch nog resten organisch materiaal over. Die zijn dan meestal heel erg zacht geworden, zodat ze met een borstel verwijderd kunnen worden.

Voorbeelden van de oplossingen die gebruikt kunnen worden:

• geconcentreerde ammonia (in veel supermarkten en doe-het-zelf-winkels te koop). Nadeel hiervan is de intense geur (sommigen noemen het zelfs stank!). Pas op, niet inademen!
• bleekwater (Javel-water, ook in veel supermarkten te koop, b.v. als WC-reiniger). Het voordeel hiervan is dat het opgeloste chloor meehelpt het organische materiaal af te breken
• gootsteenontstopper: vaste korrels, meestal NaOH. Deze kunnen opgelost worden in water. De oplossing moet 20 tot 25% NaOH bevatten. Het oplossen gaat meestal heel langzaam en produceert veel warmte! Zeker niet oplossen in een plastic bak dus! Let op dat je geen gootsteenontstopper gebruikt waar ook metaal (vaak magnesium of aluminium) bij zit. Dat kan groot gevaar opleveren
• vloeibare gootsteenontstopper op basis van NaOH

Veel succes en wees voorzichtig!