Tip van de maand
nuttige wenken en praktische tips voor de mineralenverzamelaarvoor vragen of suggesties, email tips@minerant.org
Tip 79: chemisch reinigen deel 5: zilver
Een tip van Paul Mestromaangevuld april 2023.
|
|
Links voor reiniging met aanloopkleuren die in mijn collectie ontstonden, rechts na reiniging met Hagerty Silver Bath.
Zilver is, net als goud en platina, een edel metaal. Dat betekent dat het goed bestand zou moeten zijn tegen invloeden van buitenaf. Wie mineralen verzamelt, merkt vaak dat die edelheid van zilver nogal tegenvalt. In de collectie krijgt het door oxidatie vaak aanloopkleuren of wordt het dof of zwart. Bij deze “gewone” oxidatie, wordt het zilver omgezet in zilveroxide.
De vraag die zich dan aandient is: wat valt daar tegen te doen?
Allereerst natuurlijk: probeer het te voorkomen. Droog bewaren helpt als beste.
En als het kwaad dan toch geschied is, dan . . . . .
Zilveren bestek en sieraden.
Tegen de Kerst vraag mijn echtgenote me meestal om de zilveren lepeltjes weer eens te poetsen. Daarvoor zou ik “silverpolish” kunnen gebruiken, maar daarbij wordt het oxidatielaagje weggepoetst. Er verdwijnt dan dus zilver van het gepoetste voorwerp.
Beter is het aan de slag te gaan met een vloeistof die bij juweliers of via internet te koop is om zilveren sieraden te reinigen. Het werkt heel simpel:
- Dompel het zilveren object in de betreffende vloeistof
- Laat die een halve minuut inwerken.
- Haal het voorwerp uit de vloeistof.
- Spoel het goed af met water.
Voor dit doel zijn diverse merken vloeistof in de handel. Ze werken allemaal ongeveer op dezelfde manier. Ze bevatten een reductor die het zilveroxide weer terug omzet in zilver. De aantasting wordt dus als het ware omgekeerd. Er gaat zo dus ook geen zilver verloren. Als het oxidelaagje dun genoeg is, zal het zilver er na de behandeling weer net zo uitzien als voor de aantasting.
Inmiddels heb ik gewerkt met drie soorten vloeistoffen. Mijn ervaringen met de vloeistof van HG zijn ronduit slecht en die met de vloeistof van Siebel redelijk. Verreweg de beste ervaringen heb ik met Hagerty Silver Bath.
Het mineraal zilver.
Met deze ervaring in mijn achterhoofd vroeg ik me af of dit ook bruikbaar was voor het mineraal zilver.
Het antwoord is een volmondig ja, maar . . . .
*
Bij het reinigen van mineralen is het erg belangrijk te zorgen dat er geen resten van het reinigingsmiddel op het mineraal achterblijven. Naspoelen met kraanwater is dan beslist niet voldoende. Herhaaldelijk spoelen met demiwater is dan echt noodzakelijk.
*
Als er andere mineralen op te reinigen het specimen zitten, dan kunnen die door de reinigingsvloeistof onherstelbaar aangetast worden! Het is dus van groot belang dat vooraf goed te onderzoeken. Bij het reinigen van een specimen met naast zilver ook oliveniet (uit de Clara-mijn, Wolfach, Duitsland), bleek de oliveniet niet aangetast te worden!
*
De reinigingsvloeistof is redelijk agressief. Veilig werken dus, liefst met bril en handschoenen! Zorg ook dat geen andere kwetsbare voorwerpen in contact komen met de vloeistof.
Veel succes en wees voorzichtig!
Aanvulling : het raadsel van de aantasting.
Na de publicatie van deze tip volgde via e-min een discussie over de aantasting van zilver.
Een hardnekkig verhaal is dat zilver aangetast zou worden door in de lucht aanwezig waterstofsulfide (H2S), dat daarbij zilversulfide ( Ag2S) vormt. Dit H2S is echter een reductor en dus zeker niet in staat zilver te oxideren.
Naar aanleiding van die discussie ben ik nog eens wat dieper in de literatuur gedoken.
De meest diepgaande bron die ik vinden kon, was:
THE TARNISHING CONUNDRUM OF SILVER (het raadsel van de aantasting van zilver) van G. Tim Burstein, Department of Materials Science and Metallurgy, University of Cambridge, Cambridge, United Kingdom.
Belangrijke conclusies uit deze studie (mede gebaseerd op 45 andere bronnen) zijn:
- De aantasting van zilver begint altijd met oxidatie tot zilveroxide.
- Het zilveroxide kan verder groeien tot een dikkere laag. Het zilveroxide is bruin tot zwart.
- In veel, maar zeker niet alle gevallen, wordt het zilveroxide door H2S of andere zwavelverbindingen omgezet in zilversulfide. Ook dit is bruin tot zwart.
