Tip van de maand

nuttige wenken en praktische tips voor de mineralenverzamelaar
voor vragen of suggesties, email tips@minerant.org

Tip 82: reingen met dithioniet, aanvuling op tip 30: De wijze les van professor Martin

Een tip van Paul Mestrom

Kwarts, Feldbachtal, Binn, Wallis, Zwitserland. Beeldbreedte 11 cm. Links voor behandeling met dithioniet, rechts erna.

Toen ik in Eindhoven studeerde aan de Technische Universiteit aldaar, werden daar regelmatig gastcolleges georganiseerd. Die werden gegeven door kopstukken uit het bedrijfsleven en de wetenschappelijke wereld. Als student werd je geacht een aantal van dergelijke colleges bij te wonen. Meestal waren de verhalen die er verteld werden heel interessant, maar er is er maar één waarvan ik me nu, 50 jaar later, nog het nodige kan herinneren. Dat was het college van professor Martin, voluit professor Archer John Porter Martin. Samen met Richard Laurence Millington Synge had hij in 1952 de Nobelprijs voor scheikunde gekregen voor hun ontdekking en eerste ontwikkeling van de gaschromatografie, een techniek die 25 jaar later in de meeste laboratoria niet meer weg te denken viel. Daarover ging het college dan ook.
Hij vertelde heel boeiend over zijn experimenten en hoe die deze ontwikkeling tot stand gebracht hadden. Dat ging met vallen en opstaan, met mislukkingen en uiteindelijk met succes. Een van de dingen die hij daarbij verschillende keren had meegemaakt, was dat experimenten mislukten, niet doordat ze te slordig waren opgezet of uitgevoerd, maar omdat ze juist te netjes en zorgvuldig waren opgezet. Daardoor werden factoren die nodig waren voor het slagen van een experiment uitgeschakeld.
Zijn boodschap aan ons was dus: als je gaat experimenteren op een nog onbekend terrein, begin dan met je experiment ruw op te zetten. Lukt het, dan heb je overbodig werk vermeden. Mislukt het, dan kun je je methode verbeteren om alsnog succes te behalen. Begin je heel zorgvuldig en mislukt het dan, dan heb je geen idee hoe verder!

Wat heeft dit nu te maken met tips over mineralen? Enige tijd geleden sprak ik met Ate, Binntal-expert bij uitstek en een van mijn beste mineralenvrienden, over het reinigen van Alpiene vondsten. Het ging met name om het verwijderen van ijzer-aanslag met dithioniet, zoals beschreven in tip 30.
Hij vond mijn tip 30 maar onzin! Zijn werkwijze: Ik stop die stenen gewoon in een bak water, dithioniet (en niets anders!) erbij, goed roeren en geduldig een of twee dagen wachten. Zo nodig herhalen. In bijna alle gevallen (bij mineralen uit alpiene rekspleten) succes gegarandeerd!

Dat heb ik dus ook maar eens geprobeerd. Ik koos een stuk uit het Feldbachtal. De kwartskristallen waren bedekt met een dun laagje limoniet. Ik dompelde het in een bakje water, strooide er een half theelepeltje dithioniet op, roerde goed en wachtte geduldig, anderhalve dag. Het werkte inderdaad, zoals te zien is op de foto’s hierboven. Bovendien kwam er een aardige rutiel tevoorschijn, die eerder niet zichtbaar was. Die zie je op de foto hieronder.

Deze manier van werken, dus meer volgens het idee van professor Martin en dus zonder de voorzorgsmaatregelen met natriumbicarbonaat en natriumcitraat of EDTA, moet dus ook vermeld worden bij tip 30.


Rutiel op kwarts, Feldbachtal, Binn, Wallis, Zwitserland.
Beeldbreedte 3,5 mm.