Mineraaltje met een verhaaltje

maandelijkse rubriek met een merkwaardig verhaal over een mineraalspecimen
voor vragen of suggesties, email verhaaltje@minerant.org

ΚΡΥΣΤΑΛΛΟΣ / KRYSTALLOS

Foto's en verhaal Erik Vercammen


Bergkristal (scepter), Langgletscher, Lötschental, Wallis, Zwitserland

In alle (goeie) handboeken mineralogie staat te lezen dat ons woord ‘kristal’ afkomstig is van het Griekse woord voor ‘ijs’, omdat de Grieken dachten dat bergkristal water is dat zo diep bevroren is dat het niet meer kon ontdooien en smelten. Argumenten daarvoor waren dat kwarts doorzichtig is als ijs, dat het ook glad is, dat het koud aanvoelt, en dat het gevonden wordt in de bergen, waar het koud is en er gletsjers liggen.

De gegrondheid van de eerste drie argumenten kan iedereen nagaan die een kwartskristal bij de hand heeft. Hier wil ik het hebben over het vierde argument, het voorkomen bij gletsjers: het specimen op de foto heb ik gevonden op minder dan 20 meter van de tong van de machtige Langgletscher boven in het Lötschental (Wallis), vlak bij de gletsjerpoort waaruit de plaatselijke rivier, de Lonza, met veel lawaai te voorschijn kolkt. Daar lag in de morene een blok van misschien een kubieke meter, met een kenmerk dat de aandacht moet trekken van elke mineralenzoeker in de Alpen: het vertoonde een kwartsband met een kleine opening! Hamer en beitel kwamen dus dadelijk te voorschijn, om proberen eruit te halen wat erin zou zitten. Na het nodige kapwerk en zweten kwam de buit te voorschijn: drie kleine bergkristalletjes van een centimeter groot. Qua afmetingen is dat eerder teleurstellend, maar de vorm maakte dat zeker goed, want het waren scepterkristallen.

Die kristalletjes waren dus ooit gewoon gegroeid in hun holte. Later kwam er snelle aanvoer van nieuw materiaal, en dat werd niet gelijkmatig over het hele kristal afgezet, maar concentreerde zich op de top, waar een korte en dikkere overgroeiing gebeurde. Het zo ontstane “bouwsel” lijkt op de vroegere scepter van een vorst, vanwaar de naam. En door deze vondst kan ik bevestigen dat kwarts inderdaad bij gletsjerijs voorkomt, maar dat is natuurlijk geen argument om te zeggen dat de Grieken gelijk hadden toen ze zeiden dat kwarts een vorm van ijs is, al is dat pas in de 17de eeuw echt bewezen.