Mineraaltje met een verhaaltje

maandelijkse rubriek met een merkwaardig verhaal over een mineraalspecimen
voor vragen of suggesties, email verhaaltje@minerant.org

Een kwarts-tweeling! Maar welke?

Foto's Paul Mestrom, verhaal Erik Vercammen


Kwartskristal met etsfiguren, Brazilië.
Beeldbreedte foto links 24 mm, foto rechts 4,5 mm

Enkele jaren geleden had ik de gelegenheid om een bakje met kwartskristallen uit Brazilië te doorzoeken, om te kijken of er speciale vormen tussen zaten. Dat bleek inderdaad het geval, en één van mijn aanwinsten was een duidelijke tweeling: dat kristal vertoonde vlakken van de romboëder links en rechts bovenaan hetzelfde prismavlak.
Maar de volgende vraag was dan: welke soort tweeling? Er waren namelijk twee mogelijkheden:

1. een Dauphineer tweeling, waarbij 2 linksdraaiende of 2 rechtsdraaiende kristallen door mekaar gegroeid zijn
2. een Braziliaanse tweeling, waarbij een linksdraaiend en een rechtsdraaiend kristal door mekaar gegroeid zijn.

Het was toen niet uit te maken, en het kristal ging zonder verdere identificatie in de verzameling.

Maar een verzameling moet van tijd tot tijd bekeken worden, met (hopelijk) telkens weer iets meer kennis en ervaring. Deze keer viel me iets op dat me in het verleden ontgaan was: één van de prismavlakken vertoonde bovenaan oneffenheden. Die waren erg klein en alleen maar te zien in spiegelend licht op dat vlak, reden waarom ze me niet eerder opgevallen waren. Grondig bekijken met een sterk vergrootglas toonde dat het vlak midden tussen de oneffenheden een sutuur vertoonde: dat is een scheiding tussen bouwblokken, zoals die dikwijls te zien is op vlakken van kwartskristallen, en speciaal die uit de Alpen. Maar er was zo ook te zien dat de oneffenheden in feite kleine putjes zijn, veroorzaakt door natuurlijke etsprocessen. Die putjes hadden ook weinig of geen symmetrie, wat in overeenstemming is met de lage symmetrie van kwartskristallen. Maar het mooiste was dat de etsputjes links en rechts van de sutuur mekaars spiegelbeeld waren, wat betekent dat de bouwblokken waarop ze zitten mekaars spiegelbeeld zijn. Het ene blok is dus linksdraaiend en het andere rechtsdraaiend, en daarmee was de soort tweeling duidelijk geworden: het gaat hier om een Braziliaanse tweeling. Die zijn zeldzaam, en het was dus een aanwinst voor de kwartshoek van mijn verzameling. Bovendien is de identiteit te zien met alleen maar een vergrootglas, terwijl er anders dikwijls speciaal optisch onderzoek of scheikundig etsen voor nodig is. Een blijde verrassing dus, en ook een aansporing om nog meer kristallen in mijn verzameling eens nauwkeurig te gaan bekijken.

Het hele kristal, 7,5 cm hoog