Mineraaltje met een verhaaltje

maandelijkse rubriek met een opmerkelijk verhaal over een mineraalspecimen
voor vragen of suggesties, email verhaaltje@minerant.org

Kwarts: het kruis van Naxos

Foto en verhaal Paul Mestrom


Kwarts, Naxos, Griekenland.
Twee door elkaar gegroeide kristallen met ingesloten schorl, grootste kristal 6,5 cm


Dit is het honderdste verhaal in deze rubriek.
Daarom deze keer een voor mij heel bijzondere steen: het kruis van Naxos.

We schreven 1973. Internet bestond nog niet en van mobiele telefoons droomden we zelfs nog niet. Bellen van of naar het buitenland kostte nog een vermogen. Mijn zwager Theo, waarmee ik inmiddels meer dan 80 keer op “expeditie” ben geweest, verzamelde toen nog geen mineralen.
Ik studeerde chemische technologie aan de Technische Universiteit Eindhoven, hij “gewone” chemie aan de Universiteit Utrecht. In de eindfase van zijn studie moest hij nog een keuzevak doen. Hij koos voor geochemie, vooral vanwege het feit dat daar een excursie van zes weken naar Griekenland bij hoorde. Dat zag zijn vrouw (geschiedkundige!) ook wel zitten. Ik heb de illusie dat mijn enthousiasme voor de mineralen een klein beetje geholpen heeft bij het maken van die keuze.
Het vak geochemie werd gegeven door professor Olaf Schuiling, bekend van zijn vele boeiende ideeën, zoals het nu weer actuele voorstel om CO₂ op te slaan in olivijn. Het mineraal schuilingiet-(Nd) is overigens niet naar hem vernoemd. Meer over hem op https://nl.wikipedia.org/wiki/Olaf_Schuiling

Voor zijn vertrek naar Griekenland vroeg ik Theo wat mooie steentjes voor me mee te brengen, en dat beloofde hij. Heel erg veel kon dat niet zijn, want de reis werd, samen met zijn vrouw en een vriend, gemaakt met een niet meer zo nieuwe fiat 850. Op de foto zie je die met een van de studenten.



Een kleine anekdote van Theo over die auto:
Toen ik weer in Nederland was en voor een beurt naar de beunhaas ging , vroeg die wat ik met die auto had gedaan. Ik zei toen: "ik ben ermee naar Griekenland geweest". Toen zei hij weer: "Hebben ze daar dan geen wegen?". De onderkant van de auto zat namelijk vol deuken van al die keren dat ik een kei of een stuk rots had geraakt.

Samen met professor Schuiling en een aantal medestudenten werd het eiland Naxos geologisch onderzocht. Veel mensen woonden er toen niet, veel wegen waren er ook nog niet en dus moest er heel wat gelopen worden in het bergachtige terrein. Daarbij bleek de “oude” prof over meer energie en een betere conditie te beschikken dan menig student.


Professor Schuiling (blauw shirt) geeft op Naxos uitleg aan studenten.

Er werd natuurlijk serieus onderzoek gedaan, maar er waren ook grappige onderbrekingen. Zo vertelde Theo dat ze mooie water-heldere calciet gevonden hadden. Die werd met kracht kapot gesmeten tegen een stenen muurtje omdat dat zo’n mooi lichteffect gaf in de felle zon.

Bij terugkomst in Nederland verraste hij me met een doos vol mooie en minder mooie stenen, allemaal keurig gedetermineerd. Zo was er zwarte schorl in witte matrix, kyaniet, rookkwarts, chloritoiet, margariet en korund. Pas enige tijd later besefte hij, dat hij meer had moeten meenemen en een aantal van die stenen zelf had moeten houden. Heel veel later kreeg hij een deel van zijn “buit” terug. De expeditie naar Naxos had hem zo te zeggen “bekeerd” tot mineralenverzamelaar.

Een van de stukken die hij niet terugkreeg was er een van kwarts. Dit stukje is zo aardig dat ik er geen afstand van kon doen. Je ziet deze kwarts op de foto hierboven: twee door elkaar gegroeide kristallen, waarbij het grootste als het ware om en over het kleinere kristal heen gegroeid is en daardoor aan één kant twee punten heeft. Het is dus een stukje met vijf kwarts-toppen. In de kwarts zitten nog talloze kristallen van schorl. De blauwe gloed van het stukje is mogelijk het gevolg van groeifouten in het kristal. Als er iemand is die meer weet te vertellen over de manier waarop dit stuk kan zijn ontstaan, dan hoor ik dat graag.
Deze kwarts heeft nog steeds een ereplekje in mijn collectie.

Hieronder nog een drietal foto’s van andere stukken die Theo voor me meebracht.


kyaniet, 6 cm breed


Schorl, 10 cmbreed


Schorl in kwarts, beeldbreedte 9,6 mm