Mineraaltje met een verhaaltje

maandelijkse rubriek met een merkwaardig verhaal over een mineraalspecimen
voor vragen of suggesties, email verhaaltje@minerant.org

Uviet, of niet?

Verhaal Paul Mestrom


Fluor-uviet, 17 mm groep, Pomba Pit, Serra das Eguas, Brumado, Bahia, Brazilië

Vroeger had ik uviet, een toermalijn, in mijn collectie, in mooie kristallen nog wel . . .

Toermalijn is de naam van een groep mineralen die veel verzamelaars enorm aanspreekt. Ze vormen vaak prachtige kristallen in mooie kleuren. Binnen één enkel kristal kunnen diverse kleuren voorkomen. De hardheid is groot, de glans hoog en dus wordt toermalijn ook als edelsteen geslepen en verwerkt in sieraden. Er zijn dan ook talloze boeken over toermalijn geschreven.
Voor mooie exemplaren worden gigantisch hoge bedragen betaald . . .
Een treffend voorbeeld is het exemplaar dat je ziet op de foto onderaan dit verhaal. Ik fotografeerde het in 2017 in Tucson.

Vroeger was het met de toermalijnen heel simpel. Zo staat in Klockmanss Lehrbuch der Mineralogie (16e druk 1978) dat de toermalijngroep bestaat uit 7 mineralen: elbaiet, draviet, schorl (toen nog schörl) buergeriet, tsilaisiet, uviet en liddicoatiet.
Heel overzichtelijk dus en ik besloot dan ook dat ik deze groep compleet in mijn verzameling wilde hebben.
Langzaam werden er meer en meer en nog veel meer toermalijnen ontdekt. Als ik goed geteld heb staat de teller inmiddels (juli 2022) op 45, waarvan er drie nog op goedkeuring wachten.
Daarmee is mijn oorspronkelijke doel zo goed als onhaalbaar geworden. Het is daarom veranderd in: zo veel mogelijk verschillende toermalijnen in mijn collectie. De teller staat nu op 20.

Dit jaar ging de IRMM (Internationale Ruilbeurs voor Micromounts) in Meerssen na de corona-ellende eindelijk weer door. Ik was blij daar weer heen te kunnen, niet alleen om mineralen te ruilen, maar ook om oude vrienden terug te zien. Het was er, als vanouds, heel gezellig.
Een van de mineralen die ik er ruilde was een mooi stukje van 1,5 cm met een groepje goed gevormde kristallen van uviet, een mineraal uit de toermalijngroep. Het staat op de foto hierboven. De vindplaats is de Pomba pit, Serra das Éguas, Brumado, Bahia, Brazilë. In mijn database had ik gezien dat ik wel uviet van deze vindplaats had, maar niet zo mooi en groot. Voor zover bekend was dat ook de type-vindplaats.

Toen ik dit stukje later thuis in mijn collectie wilde opnemen zocht ik op mindat deze vindplaats op en tot mijn verbazing stond uviet daar niet meer vermeld.
Wel stond er de volgende informatie:
Uviet is genoemd naar de provincie Uva op Sri Lanka (vroeger Ceylon).
Het mineraal werd in 2010 door de IMA opnieuw gedefinieerd. Dat was onderdeel van een herziening van de naamgeving van de toermalijngroep.
De erkenning van het mineraal werd in 2018 door de IMA weer ingetrokken, omdat uit analytisch werk bleek dat het typemateriaal een potentieel nieuwe oxy-toermalijn was.
Uiteindelijk werd de naam uviet in 2020 weer goedgekeurd, maar nu met een andere type vindplaats: Elba, Italië.
Uviet staat nu niet meer vermeld bij de provincie Uva op Sri Lanka. Daar komt mogelijk alleen fluor-uviet voor.

Wat was de toermalijn de ik geruild had dan? Bij de vindplaats (Pomba Pit) staat uviet niet meer vermeld, maar wel fluor-uviet en “fluor-uvit– uvit series”. Aangezien uviet niet meer vermeld staat, ga ik er maar vanuit dat mijn exemplaar fluor-uviet is. Dat staat nu dus op het label, met tussen haakjes uviet met een klein vraagtekentje.


The Flower of Pederneira
Pederneira mine, São José da Safira, Minas Gerais, Brazilië.
Naar schatting zeker 50 cm groot stuk, te zien op de “Main Show”, Tucson, Arizona, USA in 2017. Het prijskaartje vermeldde: POR (price on request, wat meestal betekende: meer dan $ 100.000,-).