Mineraaltje met een verhaaltje

maandelijkse rubriek met een merkwaardig verhaal over een mineraalspecimen
voor vragen of suggesties, email verhaaltje@minerant.org

Het grootste prehnietkristal van Zwitserland

Foto’s en verhaal: Erik Vercammen


Prehniet, kristallen van dik 1 cm op amfiboliet
Roti Loiwina, Goppenstein, Lötschental, Wallis, Zwitserland

Ik heb vele vakanties in Zwitserland doorgebracht, in 1990 in het Lötschental in Wallis: dat is de enige grote noordelijke zijvallei van de Rhone, met als rivier de Lonza. Eén van de plaatsen waar ik toen ging zoeken was de Roti Loiwina (Roti Lowina) iets stroomafwaarts van Goppenstein. Die namen moeten (in het Zwitsers-Duits) zoiets beteken als “Rode Lawine” en dat is een veelbelovende naam: “lawine” betekent dat er veel materiaal naar beneden is gekomen en “rode” duidt op de rode kleur van ijzeroxidatie, wat betekent dat er mineralisatie aanwezig is; er ligt daar trouwens een lood-zinkmijn hoog op de helling.

Na wat rondkijken en zoeken werd mijn aandacht getrokken door een groot blok, met donkergroene kleur. Het bleek te gaan om amfiboliet, een metamorf gesteente met een basische samenstelling: minstens 70% plagioklaas + amfibool, en met ook nogal wat ijzer in de mineralen. Hogerop in de vallei had ik in dergelijk gesteente al epidoot, kwarts, adulaar en titaniet gevonden, maar hier zaten er duidelijk heel andere kristallen op: grijsgroen en met gebogen vlakken. Dat is kenmerkend voor prehniet, een rombisch mineraal met de samenstelling Ca₂Al₂Si₃O₁₀(OH)₂; het is ook bekend voor dit soort gesteentes.

Er was een mooi plat bovenvlak met meerdere kristallen van prehniet, dus dat zag er veelbelovend uit. Maar de moeilijkheid met Alpiene rekspleten (het blok was duidelijk langs zo’n spleet uiteen gevallen) is dat hun richting loodrecht staat op de splijting van het gesteente: dat maakt dat het moeilijk is een stuk los te kappen zonder de kristallen te beschadigen, ofwel breekt er een stuk af dat veel te dik is.

Maar ook wat dat betreft was het geluk aan mijn zijde: toen het gesteente werd vervormd bij de Alpiene opplooiing, was er niet alleen een grotere spleet gevormd met de prehnietkristallen, maar er waren verschillende evenwijdige barsten ontstaan. Dat maakte het mogelijk om zonder al te veel problemen platte stukken steen met kristallen los te maken, stukken van “maar” 3 à 5 centimeter dik.

Maar zelfs dan woog de oogst nog zwaar genoeg en kostte het me veel moeite om de kilometer afstand tot aan de bushalte af te leggen. Maar het was een goede vondst, en het werd nog beter toen ik het boek “Die Mineralien der Schweiz” door Max Weibel e.a. open sloeg. Daarin wordt bij elk beschreven mineraal de afmetingen van de grootste vondst in Zwitserland vermeld: voor prehniet staat er 1 centimeter. Ik heb mijn stuk gemeten en het is een volle centimeter, zodat ik dus kan zeggen dat ik (mee) de grootste prehniet van Zwitserland heb gevonden. Op Mindat staat wel een foto van Zwitserse prehniet die 13 millimeter groot is, maar dat is een aggregaat en geen monokristal zoals het mijne.


Prehniet-kristal van dik 1cm (foto Paul Mestrom)
Roti Loiwina, Goppenstein, Lötschental, Wallis, Zwitserland