Mineraaltje met een verhaaltje

maandelijkse rubriek met een merkwaardig verhaal over een mineraalspecimen
voor vragen of suggesties, email verhaaltje@minerant.org

Mooie latrappiet ondanks een slipper(tje) op mineralenjacht.

Perovskiet/latrappiet (2,5 mm kristal, collectie Erik Vercammen, foto Paul Mestrom) Bond zone, Oka complex, Oka, Deux-Montagnes RCM, Laurentides, Québec, Canada

Bij de mineralenreis naar Canada in 1991 stond een reeks bekende vindplaatsen op het programma zoals Mont Saint-Hilaire, de Yates Uranium Mine, Cobalt, de LeducMine en ook het carbonatiet complex bij Oka.

Carbonatiet is een zeldzaam stollingsgesteente, dat voor minstens de helft uit carbonaat-mineralen bestaat. Het wordt gevormd waar er een continentale rift actief is, zoals nu in Oost-Afrika. Carbonatieten zijn dikwijls rijk aan mineralen: phlogopiet, apatiet, magnetiet, maar ook aan ertsen van zeldzame metalen als niobium. Het is ook dit element dat ontgonnen werd in Oka, in een carbonatiet die daar een kleine 120 miljoen jaar geleden is geïntrudeerd.

Met de gidsen van An Sabina als leidraad kwamen we terecht bij de eerste van de mijnen, waar we op een storthelling begonnen te zoeken. Er was even een bang moment toen er een politiewagen stopte, maar het was alleen om te vragen of we de wagen niet onbewaakt zouden laten. De vondsten waren naast magnetiet, phlogopiet en bariet ook kleine rode octaëders van pyrochloor (zie foto onderaan). Erg interessant, maar we wouden ook naar een andere ontginning verderop, de typelokaliteit van niocaliet en latrappiet.

De weg daartoe was een aardeweg tussen de velden, die we afreden met de auto. Maar ineens begon die weg sterk te hellen, en daar was ook modder samengespoeld. Deze combinatie maakte dat de wielen geen grip meer hadden en de auto wegschoof. Onderaan het weggetje was het mogelijk te stoppen, maar de weg liep er dood. De auto keren lukte, maar het bleek onmogelijk terug de helling op te geraken: het moet een spectaculair zicht geweest zijn de wielen te zien slippen en modder en planten in de lucht te katapulteren. Maar wij konden niet terug rijden, en het enige wat er op zat was op een boerderij verderop hulp te gaan vragen. Die mensen waren heel vriendelijk en behulpzaam, en met hun traktor brachten ze ons terug op het rechte pad.

Maar dat is niet het einde van dit verhaal. In 1994 waren we terug in Canada en we wilden terug gaan zoeken naar latrappiet en niocaliet. Deze keer was het al een tijd droog weer geweest en we kozen een andere weg verderop, die er steviger uit zag. We geraakten zo zonder problemen aan de oude proefsleuven en konden er rustig rondkijken en verzamelen. We vonden er ook wat we zochten, om te beginnen geelbruine prisma’s van niocaliet (Ca,Nb)₄(Si₂O₇)(O,OH,F)₂ waarbij de naam gegeven is naar de samenstelling met niobium en calcium. Verder vonden we ook zwarte glanzende kubusjes: de moeilijkheid is wel dat er in de afzetting niet alleen echte latrappiet Ca₂NbFe³⁺O₆ voorkomt, maar ook niobiumrijke perovskiet; het is waarschijnlijk zelfs mogelijk dat kristallen gezoneerd zijn. Maar hoe het ook zij, zo’n vondst gaat de verzameling in, zeker met de herinneringen die er aan verbonden zijn.


Pyrochloor, 2,6 mm rood kristal, foto en collectie: Erik Vercammen
St Lawrence Columbium Mine, Oka complex, Oka, Deux-Montagnes RCM, Laurentides, Québec, Canada