Mineraaltje met een verhaaltje

maandelijkse rubriek met een merkwaardig verhaal over een mineraalspecimen
voor vragen of suggesties, email verhaaltje@minerant.org

SPHALERIET VAN CARRARA

Een verhaaltje van Paul Mestrom, met hulp van Axel Emmerman


Sphaleriet kristal (tweeling) van Cava la Facciata, Carrara, Toscana, Italia beeldbreedte 5,6 mm.

De marmergroeven van Carrara waren al in de Romeinse tijd beroemd vanwege de geweldige kwaliteit van de witte marmer die er toen al gewonnen werd . Dat gebeurt nog steeds, en daarmee kan het gebied beschouwd worden als het oudste nog in gebruik zijnde industrieterrein van de wereld! Ook Michelangelo gebruikte de marmer van Carrara graag, met name voor veel van zijn beroemde beeldhouwwerken zoals de Piëta. Verzamelaars van mineralen denken bij Carrara ook meteen aan de vele schitterende mineralen die in deze marmer gevonden zijn. Voor zaccagnaiet en zincalstibiet is het de type vindplaats. Het meest in het oog springend zijn wellicht de buitengewoon fraaie kristallen van wurtziet. Ooit werd er zelfs een lezing over deze groeven gegeven bij de MKA. Dat was destijds een heel boeiend verhaal met veel prachtige foto’s van de groeven en hun mineralen. Ook werd duidelijk dat het nou niet bepaald groeven zijn waar je als verzamelaar meteen naar toe moet willen. Het is niet zonder risico en de mogelijkheden de gezochte mineralen ook echt te vinden, zijn zeer beperkt. Daarom belanden de meeste vondsten bij werknemers van de groeven en lokale verzamelaars. Voor verzamelaars van Nederland en België bieden, naast beurzen, contacten met Italiaanse verzamelaars waarschijnlijk de beste mogelijkheden. Dergelijke contacten heb ik in de loop der jaren veel gehad, en zo is een aantal mineralen van Carrara in mijn collectie beland. Dat was aanleiding er ook in de werkgroep micromineralen een middagje aan te besteden.

Sphaleriet van Carrara
Afgelopen zomer kreeg ik van mijn goede vriend Marco Marchesini een pakje met fraaie mineralen. Een daarvan was sphaleriet van Carrara. Het is misschien wel een van de gewoonste mineralen uit de groeve. Omdat mijn vrienden me vooral blij wilden maken met bijzondere mineralen, stuurden ze nooit eerder sphaleriet.

Het was een fraai specimen en het lag daarom geruime tijd naast mijn microscoop.
Met enige regelmaat gebruik ik mijn UV-lampen om mineralen te onderzoeken en zo gebeurde het dat de UV-bundel (LG) bij toeval ook over die sphaleriet van Carrara scheen. Tot mijn verrassing zag ik een mooie blauwe fluorescentie:



Bij de KG en MG zag ik groene fluorescentie.
In het boek "Minerals from Marbles of Carrara" (Biagioni e.a. 2019) vond ik voor sphaleriet alleen KG UV groen en LG UV rood-oranje.
Het blauw bij LG kwam ik niet tegen, ook niet op fluomin en daar dan bij sphaleriet: http://www.fluomin.org/uk/fiche.php?id=243
In "Ultraviolet Guide to minerals" (Gleason, 1972, een gestencilde kopie) vond ik wel blauw maar daar stond de golflengte niet bij.
Enigszins in verwarring besloot ik dus maar weer eens bij onze fluospecialist bij uitstek Axel Emmermann aan te kloppen. Die kon gelukkig licht in mijn duisternis brengen.
Hij vond een paar mogelijke verklaringen voor de blauwe fluorescentie in zijn “bijbel”, het referentie boek van Gorobets:

oorspronkelijke toestand	vervangen door	golflengte blauwe emissie
Zn2+ - S2-	vacature(Zn) - Cl-	460 nm - 470 nm
Zn2+ - Zn2+	vacature (Zn) - Ga3+	460 nm - 470 nm

De twee mogelijkheden zijn niet te onderscheiden met spectrometer maar het geeft wel een idee ;-)

Al met al is het dus een ongewoon specimen van een gewoon mineraal. Daarom heeft het een speciaal plekje in mijn collectie gekregen.