Ineke Van Dyck
Dit ben ik, met het grootste (10 kg) afm. (HxBxD) 23x25x5 cm ankeriet Stolzembourg, G.H. Luxemburg en het kleinste stuk (enkele minuscule goudkorreltjes, Goldbach, Faymonville, Massief van Stavelot, België) uit mijn collectie.
Detailopname van het grootste stuk uit mijn collectie, ankeriet met chalcopyriet van Stolzembourg, G.H. Luxemburg
Foto genomen door de microscoop, vergroting 45x, drie goud “nuggets” Goldbach, Faymonville,Massief van Stavelot, België
3 jaar jong en al op zoek naar goud in de duinen van Domburg
Ik denk dat ik gewoon voorbestemd was om mineralen te verzamelen. Als kind struikelde ik vaak over van alles en nog wat, steevast met een kapotte knie tot gevolg. Door mijn natuurlijke aanleg tot vallen, tuurde ik steeds naar de grond, om eventuele obstakels te vermijden en ontwikkelde zo een oog voor stenen. Ik moet zo’n jaar of tien geweest zijn toen ik tijdens een wandeling met mijn ouders in La Roche mijn eerste steen opraapte, een stuk marmer, dat tot op heden nog steeds in mijn collectie zit. Het vervolg kwam enkele jaren later, toen ik op twaalfjarige leeftijd met mijn ouders en vrienden op wandel was in Lagorce (in de Ardèche in Frankrijk). Op weg naar een kapelletje, boven op een heuveltop, raakten we de weg kwijt en eindigden in het stekelige struikgewas. Moe van het geklauter gingen we even zitten, de plek waar we waren lag vol grote grijze stenen met ronde gaten erin. Ik draaide een kleine steen om en zag iets blinken. Ik was gefascineerd en nam hem mee, hoewel ik niet wist wat het was.
De daaropvolgende jaren raapte ik nog regelmatig een steentje op, vond ook enkele fossielen en kocht mezelf een klein stukje witte koraal. De echte start van mijn collectie kwam er in 1976 toen Jules Van Mengsel, een collega van mijn vader, langskwam met een doos vol mineralen nadat mijn vader hem verteld had dat ik “steentjes verzamelde". Hij vertelde me dat mijn eerste zelf gevonden mineraal een calciet was. De stukjes die hij meebracht, waren voor mij ware schatten. Jules was lid van de MKA en kort na zijn bezoek bij ons thuis was het Minerant. Ik ging erheen en keek mijn ogen uit. Vanaf dan had ik de mineralenkoorts pas echt goed te pakken. Wat later leerde ik via een schoolvriendin Henri en Claire Dewilde kennen, zij waren ook lid van de MKA en hadden een fantastische collectie (die dat jaar ook gedeeltelijk werd tentoongesteld in de “Boerentoren” in Antwerpen). Via Claire ben ik aan heel wat mooie kwartsen geraakt, en ook mijn eerste zeolieten heb ik bij haar gekocht. Claire nam me ook mee naar verschillende mineralenbeurzen en in ruil voor wat hulp bij de verkoop van haar mineralen, gaf ze me een procentje en mocht ik de stukken die ik mooi vond opzij laten zetten tot ik genoeg geld had om ze te kopen. Ondertussen werden de schabben in mijn kamer thuis te klein voor al mijn mineralen en besefte ik dat ik een keuze zou moeten maken in wat ik zou gaan verzamelen. Na inspectie van mijn toenmalige collectie besloot ik dat het kwartsmineralen (niet duur, niet zeldzaam en te verkrijgen in alle vormen en kleuren) en zeolieten (een groep van toen meer dan 30 en ondertussen meer dan 60! mineralen met vindplaatsen wereldwijd) zouden worden.
Achteraf bleken de zeolieten ook wetenschappelijk gezien een zeer interessante groep mineralen om te verzamelen. Dat ontdekte ik toen ik in 1987 als secretaresse aan de slag ging bij het toenmalige BRC (in 2006 opgegaan in de groep Petroplus) in de Antwerpse haven. Zeolieten (zowel natuurlijke als synthetische) worden namelijk zowat overal in de industrie gebruikt en kennen vanwege hun scheikundige samenstelling zeer uiteenlopende toepassingen, gaande van katalysator bij het raffineren van aardolie (o.a. tot huisbrandolie, benzine en diesel) tot milieuvriendelijke meststoffen voor de landbouw, het neutraliseren van radioactiviteit (op grote schaal toegepast na de ramp met de kerncentrale van Tsjernobyl) bestanddeel van waspoeder (de schadelijke fosfaten zijn vervangen door o.m. milieuvriendelijke zeolieten) en uw kopje koffie toe (daar zitten geen zeolieten in, maar ze worden wel gebruikt om de koffie te drogen en te branden). Daar worden niet de mooie kristallen voor gebruikt die ik verzamel (oef!), maar wel reusachtige natuurlijke afzettingen van sedimentgesteenten en synthetisch aangemaakte variëteiten. Voor de ontwikkeling van deze laatste wordt in de industrie en universiteiten op grote schaal onderzoek verricht. Het is trouwens al gebeurd dat men een synthetische zeoliet aanmaakte waarvan later pas de natuurlijke variant werd ontdekt (synthetische “zeoliet-L” b.v. werd pas 30 jaar later in de natuur ontdekt en kreeg de naam Perlialiet).
Het vinden van informatie over natuurlijke zeolieten was lange tijd erg lastig, want er werden weinig artikels over gepubliceerd. Gelukkig kon ik terugvallen op de zeer uitgebreide bibliotheek van de MKA Maar mijn collectie nam pas écht een vlucht bij de opkomst van het internet. Sinds dan heb ik boeiende contacten met verzamelaars van over de hele wereld (die me ondertussen “Ina Zeolites” gedoopt hebben), waardoor zowel mijn verzameling (via aankoop en ruil) als mijn kennis van mineralen (via prachtige websites zoals o.a. deze waarop u nu surft www.minerant.org en ookwww.mindat.org) danig zijn uitgebreid.
Ondertussen heb ik meer dan 1000 stuks verzameld, in grootte variërend van een ankerriet van 10 kg! Van Stolzembourg in het G.H. Luxemburg (als beginnend verzamelaar gekregen van een exposant die het stuk niet verkocht kreeg en het beu was om ermee rond te zeulen) tot microscopisch klein Belgisch! Goud uit de Amblève. Van deze laatste heb ik naast een foto op ware grootte (als u goed kijkt kan u in het kleine doosje dat ik in mijn hand hou in het midden enkele gouden puntjes zien) ook een foto met mijn microscoop gemaakt (vergroting x45). Tussen de lijm (om het goud niet te verliezen), ziet u drie miniatuur goudklompjes die enkele jeugdleden van de MKA in 1982 met engelengeduld uit de Goldbach (toepasselijke naam!) Faymonville (massief van Stavelot) hebben gevist (zie ook Geonieuws 7de jaargang nr. 5, mei 1982).
Mineralen verzamelen hoeft absoluut niet duur te zijn. Brengt u naast Minerant ook eens een bezoekje aan onze jaarlijkse mini-mineralenbeurs “Schatten op Zolder” in ’s Gravenwezel in de maand oktober (in 2010 reeds aan de 6de editie toe). De exposanten zijn allemaal lid van de MKA en mogen er gratis staan, de bezoekers mogen gratis binnen en hoeven geen lid van de MKA te zijn. Deze minibeurs is de ideale gelegenheid om tussen (de spreekwoordelijke én democratische) pot en pint eens met onze begeesterde clubleden te komen kennismaken. Mineralen worden er geruild tot (bijna) weggegeven dat het een lieve lust is. Wie interesse toont gaat steevast enthousiast én besmet door de mineralenmicrobe naar huis.
Nog even terzijde: fotografie is niet mijn hobby (dat is een specialisatie op zich en er kruipt veel tijd en geduld in die ik er beide niet voor over heb). Bovendien zijn de meeste zeolieten kleurloos tot wit, wat het erg moeilijk maakt om ze te fotograferen.Met de foto’s bij dit artikel tracht ik u toch enkele stukken uit mijn collectie te tonen. Ze zijn gemaakt met een Panasonic Lumix DMC FZ7-toestel (ik heb geen macrolenswaardoor ik me noodgedwongen dien te beperken tot de fotografie van de handstukken in mijn collectie) en met een HP PCS 1610-scanner! Die geeft goede resultaten met vlakke, gepolijste stukken zoals de agaat uit Idar Oberstein en de luipaardjaspis. Met mijn fototoestel kan ik ook door mijn microscoop fotograferen (vergroting 10x tot45x). Om een mooiere diepte in deze foto’s te kunnen weergeven, maak ik soms gebruik van het programma Combine-Z om een combinatiefoto samen te stellen (i.e. verschillende foto’s nemen met verschillende scherptediepte en deze dan softwarematig over elkaar leggen ofte "stacken" waarna de software er een nieuw beeld van maakt dat in zijn geheel scherp is). Voor mooiere (juweeltjes van) foto’s neemt u best een kijkje bij mijn collega-verzamelaars op de site. Voor mij is het bereikte resultaat echter al een revolutie, 10 jaar geleden moest ik beroep doen op iemand met kennis van fotografie en sneuvelden er ettelijke rolletjes film alvorens er een mooie foto tevoorschijn kwam. Nu kan ik met mijn digitaal toestel zelf foto’s naar hartelust nemen en meteen zien of het resultaat ermee doorkan of niet. Daarna bewerk ik ze eventueel nog met gratis fotobewerkingsprogramma’s zoals Picasa (van Google) en IrfanView. Dat ik ooit een microscoop zou bezitten met een derde tube waardoor ik foto’s kon nemen, had ik nooit durven dromen. Die droom is vorig jaar uitgekomen. Sindsdien herontdek ik alle micromounts in mijn collectie. Eén ding is zeker, ik zalnooit op mineralen uitgekeken raken.
Ineke, zeolieten@minerant.org
Het boek “Zeolites of the World”, uitgegeven in 1992 en nog steeds dé zeolietenbijbel.
De auteur, Rudy Warren Tschernich is een Amerikaanse verzamelaar die zich al zowat heel zijn leven toelegt op het verzamelen en bestuderen van zeolieten (zie ook het prachtige artikel van Rik Dillen in Geonieuws 34(4), april 2009). Ik raakte met hem in contact via internet en hij stuurde mij één van de laatste gedrukte exemplaren van zijn boek op in 1997. Het zeer zeldzame tschernichiet werd naar hem genoemd. Mee op de foto (als u goed kijkt in het midden van het gesteente): één van de pronkstukken van mijn collectie, een holte met tschernichiet-kristalletjes die met het blote oog zichtbaar zijn van de typevindplaats, Neer Road Pit, Goble, Columbia County, Oregon, U.S.A, me toegestuurd door Rudy Tschernich in 1998 (zie ook zijn handtekening op het etiket bovenaan, afkomstig van het tweede tschernichiet-specimen in mijn collectie dat hij me via de Post bezorgde). De put van 6m³ waarin de Tschernichiet voorkwam is ondertussen helemaal opgevuld… Ook het boek is niet meer verkrijgbaar, maar het goede nieuws is dat je gratis een digitale versie kan downloaden via http://www.mindat.org/article.php/507/
Opnames door de microscoop (vergroting 20x respectievelijk 45x) van de holte met tschernichiet, Neer Road Pit, Goble, Columbia County, Oregon, U.S.A (mineraal op de foto met het boek van R.W. Tschernich)
Perlialiet, Khibiny, Kola-schiereiland, Rusland, GOS, opname door de microscoop (vergroting 10x).
De synthetische “zeoliet-L” (synthetisch aangemaakte zeolieten krijgen als naam zeoliet + een letter) werd 30 jaar later ook in de natuur ontdekt en kreeg de naam Perlialiet. Het zijn de witte vezelachtige kristalletjes die u op de foto ziet. Deze foto werd gemaakt met behulp van het programma Combine-Z (waarmee je softwarematig foto’s over mekaar heen kan leggen tot een nieuwe foto die over het hele beeld een betere scherptediepte biedt)
Een deel van mijn collectie in één van mijn vitrinekasten. Enkele van de mineralen in deze kast ziet u hier ook individueel op foto.
Kwarts, variëteit Bergkristal, Zwitserland. Afm. (HxBxD) 10x2,5x2,5 cm
Kwarts, variëteit agaat, gepolijste agaatschijf van (HxBxD) 8x15x2 cm van Idar Oberstein, Hunsrück gebergte, Rijnland-Pfalz, Duitsland.
Deze foto werd gemaakt ... met mijn scanner.
Nog eentje uit Idar Oberstein, eveneens ingescand, kwarts, variëteit amethist, geode (= holte) van amethist Afm.(HxBxD) 4x6x2 cm
In Idar Oberstein komen naast kwartsmineralen ook zeolieten voor, zo heb ik in mijn collectie ook harmotoom op amethist van dezelfde vindplaats.
En nog een ingescand mineraal, kwarts, variëteit jaspis (zgn. luipaardjaspis) uit Mexico. Afm.(HxBxD) 6x4x2 cm
Oranje stilbiet met kwarts op matrix van basalt, Nasik, Nasik District, Maharashtra State, India. Afm. (HxBxD) 14x11x2,5 cm
De "bowtie" (of strikje of soms ook een "Elio-di-Rupoke" genoemd) in het midden is 7,5 cm lang. Voor meer info over Indische zeolieten: kijk eens op de website van Georges Claeys. Hij schreef ook een aantal mooie artikels in Geonieuws.
Groene apophylliet kristallen op witte stilbiet, Lonavala Quarry, Poona District, Maharashtra, India.
Apophylliet is geen zeolietmineraal maar behoort wel tot de paragenese (d.w.z. het komt in India voor op plaatsen waar je ook zeolieten vindt). Afm. (HxBxD) 7x11x2,5 cm. En voor wie wil weten hoeveel handenarbeid eraan te pas komt voor de prachtige stukken uit India tot bij ons raken, zie http://www.spiriferminerals.com/68,III-2010---India.html, de vindplaats waar het mineraal op deze foto vandaan komt, staat er mee tussen!
Okeniet op amethist van Shirdi, Ahmadnagar District, Maharashtra.
Ook okeniet is geen zeoliet, maar behoort tot de paragenese. Je vindt dit op internet vaak abusievelijk beschreven als mordeniet op amethist, maar dat is fout, in het geval van deze vindplaats gaat het wel degelijk om okeniet (zie ook Min.Record Indean Zeolites p57. en ook Georges Claeys heeft me verzekerd dat het hier om okeniet gaat). Afm. (HxBxD) 9x10x5 cm
Groene fluoriet (bolvormig) op kleurloze kwarts van Barahnpur Madhya Pradesh, India. Afm. (HxBxD) 9x11x2,5 cm
Witte stelleriet op kwarts in matrix van basalt, Nasik District, Maharashtra, India
Afm. (HxBxD) 4,5x7x2,5 cm
Roze heulandiet-xx in waaiers tot 3 cm groot op matrix van mordeniet, Rat's Nest Claim, Challis, Custer Co., Idaho, USA. Afm. (HxBxD) 6x7x6 cm
Neem eens een kijkje op http://www.the-vug.com/vug/article19.html en je ziet meteen waar deze prachtige heulandiet vandaan komt.
Scoleciet, Das Antas Tunnel, Veranópolis, Rio Grande Do Sul, South Region, Brazilië. Afm. (HxBxD) 4,5x7,5x3 cm
Dit stukje is slechts 1x1,5x1 cm groot. Het bestaat uit oranje stilbiet-kristalletjes op een groen octaëdrisch(= achtkantig) kristal van fluoriet.
De vindplaats is Malmberget, Gällivare, Lapland, Zweden. De foto is genomen door mijn microscoop, de randen zijn niet bijgesneden en dus ziet u de ronde vorm van het oculair waardoor de foto werd genomen nog.
