Tip van de maand

nuttige wenken en praktische tips voor de mineralenverzamelaar
voor vragen of suggesties, email tips@minerant.org

Tip 10: microchemie deel 4: strontium aantonen

een tip van Paul Mestrom


Een aantal jaren geleden liet een verzamelaar me een paar stukjes uit Winterswijk zien. Er zaten mooie celestien kristallen op en daarop weer kleine maar heel mooie groepjes op het eerste oog naaldvormige kristallen. Je ziet ze op de foto hierboven. De vraag die me daarbij gesteld werd, was heel eenvoudig: wat is dat? Ik kreeg een stukje mee naar huis voor onderzoek. Dat het om een carbonaat ging was eenvoudig vast te stellen, maar verder kwam ik toen niet. Had ik toen geweten wat ik nu weet, dan had ik eenvoudig kunnen vaststellen dat het strontianiet ( SrCO₃) was.

Vaststellen dat het om een carbonaat gaat, is niet zo lastig: zie tip 4.
Strontium kan vrij eenvoudig aangetoond worden op de volgende manier:
1. Voeg aan het fijngepoederde mineraal een druppel zoutzuur 10% toe.
    Voorwaarde voor succes is dat hierbij minstens een deel van het mineraal oplost.
      Zo is bv de oplosbaarheid van celestien (SrSO₄) te klein om het Sr te kunnen aantonen
2. Damp droog tot een wit residu.
3. Los het residu op in een druppel gedemineraliseerd water.
4. Controleer of de oplossing neutraal is met pH-papier.
5. Voeg enkele korrels ammoniumtartraat (NH₄)₂C₄H₄O₆) toe. Indien strontium aanwezig is, ontstaan na verloop van tijd (veel geduld!!) tetragonale kristallen met vierkante of rechthoekige vormen.
Sr²⁺ + C₄H₄O₆²⁻ ➞ SrC₄H₄O₆
Indien barium aanwezig is, ontstaan monokliene kristallen met veel scheve vormen. Doe in geval van twijfel (als je voldoende testmateriaal hebt) een vlamtest: barium geeft een groene vlam, strontium een rode.
Hoe het er onder mijn microscoop uitzag, zie je in onderstaande fotoserie.

NB
1. Uiteraard weer de nodige veiligheidsmaatregelen nemen:
2. Punt 4 kan overgeslagen worden als je echt goed droogdampt.
3. Test weer eerst met bekend materiaal!

  
Foto 1: een witte korrel strontianiet rechts naast een druppel zoutzuur
Foto 2: strontianiet bruisend in het zoutzuur:
SrCO₃ + 2 H⁺ -› Sr²⁺ + CO₂(gas) + H₂O


  
Foto 3: vaste stof na indampen van de verkregen oplossing
Foto 4: de vaste stof van foto 3 opgelost in een druppel water



Foto 5: kristalgroei na toevoegen van vast ammoniumtartraat.
Deze foto is gemaakt een half uur na de toevoeging van het (inmiddels volledig opgeloste) tartraat.