Tip van de maand

nuttige wenken en praktische tips voor de mineralenverzamelaar
voor vragen of suggesties, email tips@minerant.org

Tip 73: Op expeditie deel 5: naar de bergen 1.

een tip van Paul Mestrom

Flora (edelweiss op de Breithorn, Binn)

De bergen, en in Europa denk ik dan vooral aan de Alpen, zijn heel erg mooi. De hoge toppen, de eeuwige sneeuw, de gletsjers, de unieke flora en de fauna, er is te veel om op te noemen. Behalve dat herbergen ze ook nog veel mooie mineralen. Voldoende reden dus om er als verzamelaar heen te gaan.

fauna (gems, regio Mont Blanc)

Met enige regelmaat heb ik geschreven over mijn vondsten en mijn “avonturen” in de Alpen. Ik hoop veel verzamelaars enthousiast gemaakt te hebben om mijn voorbeeld te volgen.
Helaas zijn er ook gevaren. Elk jaar eisen de bergen weer hun tol. Het gaat dan niet alleen om gebroken botten. Jaarlijks zijn er ook vele dodelijke slachtoffers te betreuren. De meeste vallen door lawines, bij bergbeklimmen en bij wildwatervaren.
Bij “gewoon’ wandelen en het verzamelen van mineralen zijn de risico’s gelukkig beperkt.

In deze en de volgende tip wil ik een aantal (vast niet alle) gevaren van de bergen op een rij zetten en aangeven hoe het risico zo klein mogelijk gemaakt kan worden.


1. Ga nooit alleen.
Als je weinig ervaring hebt is de kans op een ongelukje relatief groot, maar ook met veel ervaring kan er altijd iets mis gaan. Ben je alleen en kun je niet verder, dan zul je de nacht op de plek van het onheil moeten doorbrengen. Je mobiele telefoon heeft op dergelijke plekken namelijk geen bereik, en een reddingsoperatie zal dus op zijn vroegst de volgende ochtend beginnen. Dan kan het te laat zijn . . . 😭
In het vierde verhaaltje van dit jaar (gadoliniet met pijn) kun je lezen wat mij overkwam!

2. Degelijk schoeisel.
Bij mijn eerste bezoek aan de Alpen was Lengenbach het doel. Daar hoorden Theo en ik dat er verderop in het Binntal bij de Lercheltini vrij gemakkelijk mooie mineralen te vinden waren. Daar moesten wij dus ook heen, en wel op onze gympen! Bergschoenen hadden we niet. We gleden dus regelmatig uit, zodat onze handen, voeten en benen vol blauwe plekken, krassen en sneetjes zaten.
Zorg dus voor goede schoenen, bergschoenen. Tegenwoordig heb ik 3 paar, een voor “stevige wandelingen”, een voor “ruig terrein” en een waar ook stijgijzers onder kunnen.

3. Kleding.
De temperatuur kan in de bergen erg variëren. Ik ben wel ooit gestart (vanuit mijn tentje bij de Wanni) bij minus 10 ˚C terwijl ik die middag met blote bast stond te hakken. Als je in een warm dal start, kan het boven best wel koud zijn. Daarom: zorg voor kleding in veel laagjes, zodat je bij verandering van temperatuur een laagje uit of aan kunt doen. Een winddichte regenjas hoort daar uiteraard ook bij.
Mocht er iets mis gaan, dan is een reddingsdeken heel erg nuttig. Zo’n ding weegt bijna niets en neemt niet veel plek in. Daarom zit er bij mij standaard een in elke rugzak. Gelukkig heb ik er nooit gebruik van hoeven maken.

4. Het weer
Het weer kan in de bergen heel verraderlijk zijn.
Om te beginnen is het verstandig het weerbericht goed in de gaten te houden. Bij meerdaagse tochten is dat extra belangrijk. Op internet en via speciale apps is de nodige informatie daarover tegenwoordig gelukkig heel gemakkelijk te vinden.
Bedenk hierbij ook: als het beneden regent, dan hagelt of sneeuwt het daar boven, en als het daarbij beneden waait, dan stormt het daar boven.
Ter illustratie:
Een van mijn vrienden ging ooit naar de Wannigletsjer met zijn tentje zonder op het weerbericht te letten. Wij waarschuwden hem, want we hadden gezien dat het minder mooi zou worden Hij vertrouwde er echter op dat het mooie weer van de dag voor zijn vertrek zou voortduren. De volgende avond stormde zijn tent bij de Wanni weg en de volgende dag bereikte hij uitgeput, behoorlijk gehavend en dodelijk vermoeid zonder rugzak of wat dan ook de bewoonde wereld. Hij was blij dat hij het overleefd had!

Let ook op de lucht. In de loop van de dag ontstaan er heel vaak stapelwolken. Meestal storten die tegen het einde van de middag weer in en is er niets aan de hand, maar soms ontwikkelen ze zich tot een daverend onweer. Zoek dan een relatief lage plek op, leg alles wat van metaal is (wandelstokken, hamer, beitel ….) 100 meter van je vandaan, kruip onder je regenkleding en wacht tot het over is. Hoog in het Saasdal overkwam me dat ooit op een wandeltocht met Mia (mijn vrouw). Toen we ons plekje gevonden hadden stormde er een kudde steenbokken vanaf hoger gelegen terrein vlak langs ons heen om rustig op korte afstand van ons te gaan staan wachten tot het onweer over was. We hadden kennelijk een prima plek uitgekozen . . . 😎

Een berucht verschijnsel is wat in het Duits een Wetterstürz heet. Het weer slaat plotseling en totaal onverwacht om. Zorg er dus altijd voor dat je kleding meeneemt die je goed kan beschermen. Meestal is het niet nodig, “overbodig gewicht”, maar als ...

Ook mist is een fenomeen dat plotseling kan opkomen. Het pad zie je niet meer en je gevoel voor richting raak je gemakkelijker kwijt dan je zou verwachten. Het beste is dan gewoon te gaan zitten, wat te eten of zo en wachten tot het over is. Meestal duurt dat niet zo heel erg lang.


Als zo’n wolk over je heen komt, zie je niet zo veel meer ...

5. Een inleidend tochtje
Als je nog niet eerder in de Alpen was of naar een “nieuw” gebied gaat, kan het heel nuttig zijn de eerste dag kalm aan te doen en de omgeving te verkennen. Een wandeling langs de onvermijdelijke bergbeek is op zichzelf meestal al de moeite waard. Het geeft bovendien de gelegenheid de gesteentesoorten uit het stroomgebied te bekijken. Soms levert dat al aardige vondsten op van gesteentevormende mineralen als granaten, straalsteen en glaucophaan.
Ook een bezoek aan een regionaal museum kan helpen. Je ziet dan wat er in de buurt gevonden is en met wat geluk tref je er iemand uit de streek die je tips kan geven.

6. Eerste hulp bij ongelukken ...
Zorg in elk geval dat er wat EHBO-spullen in je rugzak zitten: pleisters, verband, een reddingsdeken, . . .
Zoals gezegd: de GSM doet het meestal niet. Soms lukt het wel als je je GSM uitzet, weer aanzet en dan meteen 112 probeert.
Bij buitensportwinkels kun je speciale fluitjes kopen met een harde hoge toon. Dat wordt van ver herkend als noodsignaal.
Reddingen per helikopter zijn duur! Controleer voor je naar de bergen gaat of je verzekering die dekt!
Meer over noodsignalen kun je lezen op noodsignalen-in-de-bergen


In de volgende tip lees je meer over de problemen en gevaren die je tegenkomt als je de duidelijke paden verlaat . . . .

Mijn favoriete alpenbloem: Vanille-orchis (Nigritella rhellicani) Al van grote afstand kun je de vanille-geur ruiken!